Zirna kawng chhuk chho Part - I

A thuhmahruai (Furpui lunglen):

(Ka thuziak hi a sei deuh dawn vangin Part-I leh Part-II ah ka then ta mai anih hi)

            Ruah chu zan lam atanga sur tawh kha a ni na a, chumi tuk pawh chuan ban zai reng rel a la tum hauh lo mai. Zing thawh hlim atang khan a tla cherh cherh reng a. Pawn boruak phei chu a vawt em em mai a, khawi ilo han vah chhuah na chi rual pawh a ni lo. Hetiang khaw chhe tak hnuaiah hi chuan class kal lova mahni room a awm mai mai a nuam duh hle. Khawiah mah han tei chhuah hleih theih rual ni hek lo le…….. hetiang ni hi chu personal holiday ah puan hmiah zel mai tur. Khaw vawt tinep turin room heater ka chhem nung a, coffee ka chhuang bawk a, reilote ah room chhung chu a lum nuam ta hle a.

             Ruah sur tluk tluk kara mahnia awm chu a khawhar thlak duhin ngaihtuahna a kalding duh viauin ka hre thin. Ka thawk lawk a, ka suitcase ka hawng a, eng eng emaw haiin ka in chap hnawk nuaih a. Thlalak hlui ka dahkhawm te chu ka hai chhuak leh a. Chung thlalak tam zawk te chu nidangah pawh ka en that peih loh te an ni hlawm, mahse chumi ni chu eng ka ti tehreng nge ni thlalak hlui en te chu a nuam ka ti riau a. Ka coffee sa tak chu ka chhem suar tlawk tlawk a, ka han lem hlak a.  Thlalk hlui tak tak te chuan ka lung an ti leng phian mai. A then te chu an rei tawhin an hlui tawh hle a, thian hlui te nena ka thlalak te, a then chu fiamthua duhdah taka kan lak te an ni a, a then te erawh special tak tak te nena ka lak a ni bawk. Khang ka thenrual hluite ho kha eng tak an chanchin ni ve ta hlawm zel ang ang maw. An address lah chu ka kawl tha hlawm tawh mang si lova le. Ka hmuh phaka awm thenkhat te chuan nupui-pasal nei tawhin naupang nen an inpawm hnawk ve niaih tawh a; a then te lah he khawvel chhuahsanin thenlohna ram chatuan pialral ah min kalsan tawh bawk. A tam zawk erawh khawnge an awm a, enge an tih tak, an dam zel em, ka hre tawh lo. Anni ho te kha engtin awm ve ta zel ang maw? Min la hre ang em le? Chutiang mai suangtuaha ka hun ka hman lai chuan ruahsur chuan ka room tukverh chu a theh ri that that a, ka coffee in lai chu ka tlak pap a; tihtur dang awm hek lo le, khumah rizai sin chungin ka mu ta a, ka suangtuahna vakvel chuan Zoram lama ka thian te, chhungkhat laina te, ka duhtak a thasensiari te leh kan kawtkaia vawkchaw thleng te nen lam a hmu uar uar mai. Ka zep lo, ka lung a leng vawng vawng a ni ber mai.


            Ruahpui vanawn chu tlemin a zia deuh na a, khawsak tikhaihlak tawk turin  a la phingphisiau ser ser reng a. Van lam han hawi chho ila chunglam chu chhum varin a bawh phui chuk a, khawhawi a thui lo duh kher mai. Thli thaw ri hiau hiau leh ruah ina ka room tukverh a tih rik te chuan lunglen a tizual ting mai si. Ka thova, lehkhathawn ka dawn, ka dahthat te ka hai chhuak a. Ka chhiar lai te chuan a ziaktu ka mitthlain a hmu uaih uaih a. Ka lehkhathawn dahthat thenkhatte phei chu a hlui tawhin chhiar a har tawh hlawm hle. Ka chhiar nawn zin avanga a thlehna lai tet nial tawh te pawh an awm nual mai. Chung te hlei hlei chu ka rohin ka duat ber ber te an ni bawk si.

            Chung ka thlalak hlui leh lehkhathawn hlui te chuan ka lung an ti leng hle a. Suangtuahna leh rilru a kaldingin a hunlai te mitthla ah a lang uaih uaih mai a. Ka ngaihtuahna a kalding em avang chuan ka thingpui chhuan lai pawh ka lo theihnghilh a, a lo so kang hman tep tawh a. Thingpui sa tak chuan ka lunglen a hnem zo chuang si lo. Ruahphingphi siau sur seng seng kara a khat tawka sava lo hram ri leh zauh thin te chu ka ngaithla reng a; chung sava mawi tak tak leh hram thiam tak tak te chuan an nunhlui liam hnu te kha an ngai ve thin ang em le,nge ruahsur karah tawm hulna pawh hmu zo lovin ruahsur leh khaw vawt tak te chu an sepui ruah tuar tlawk tlawk em ni zawk? Na tuar thei, hrehawm tuar thei, riltam thei, lungleng ve thei sava te, kan hringnun tikim tu, an hram mawi tak tak te’na rilru engthawlna nuam tak leh hahdam sawng sawngna min thlen theitu sava te hi keini chuan ei tum leh tihnat tumin ka bei a, an rem lek lek chu a ni si a aw........ Khawnge val hi, ka han intuai harh teh ang. Tullo puiah mipa hi khawtlang lunglena lunglengin ka kur thlu thei mai dawn alawm le. “Zirlai ka ni lawm ni kha,” ka ti a, ka rizai sin lai ka theh hlim a, ka lehkhabu chu chhiarin ka han bih ngial a. Mahse ka rilru ah a lut thei mawlh si lo. Ka tih theih ngang loh avangin ka lehkhabu chu ka dah a, eng enge maw ngaihtuahin ka rilru chu ka duhtawkin ka lenkual tir ta a, zirna kawng zawh a lo hrehawm thin zia te thlengin ka suangtuahna ah a rawn lut ta a.

Sum lama harsatna:

           A ni tak asin. Zirna kawng hi zawh tluantlin a harin a kawng hi a chang chuan a lo va hrehawm thin ngai em. Khawpuia cheng, mahni inlum atanga lehkha zir thei tan chuan engkim a awlsamin engmah harsatna tuar ve a ngai miah lo mai thei. Keini ang thingtlang atanga lehkha zir thin te tan hi chuan harsatna hmachhawn tur a lo tam thin kher mai. Zir zawm tura khawpui pan nan leh admission tih nan sum tam tak sen a ngai phawt a; chutah hostel lama awm vephak lo tan chuan chhungte inah emaw miin ah emaw awm a lo ngai a. Thingtlang zia leh khawpui zia a lo inang lo va, nun dan leh khawsak a lo dang a, a tir lamah phei chuan in siamrem a har duh khawp mai. Awmna te chhungkua lo fel viau pawh nise, enge maw chenah inthlahrun a na duhin mi mitmei ven a lo ngai bawk nen. Awmna te an fel vak lem lo anih phei chuan awdan thiam a harsa thin khawp mai. Khawpuiah chuan pawisa a tam a, mihausa an tamin mihring an tam hrim hrim bawk a, sorkar hnathawk lemlo tan pawh inhlawhna tur a tam hle a. Thingtlangah erawh chuan inhlawhfakna tur a vang a, cheng tlemte pawh nei thei tur chuan thi leh thau pawlha hnathawh a ngai thin. Hetiang anih avang hian thingtlang lam atanga zirlaite’n a englai pawha harsatna kan tawh thin chu ‘pawisa’ a ni fo thin. Awmna tur neilo tan lah mahni chhungkaw tlin tawk ang ang bakah puk chawp hialpawha inluaha khawsak rel ve emaw, hostela awm emaw a lo ngai thin. 

             Ka lehkha zirlai te khan, dak kal sual avanga pawisa dawn har em em tum te a awm fo va, chung hunlai chu huntawng hrehawm ber te zing ami ani thin. Thiante bulah sum lama harsatna sawi a nuam chiah si lo. Chhun chawlh a lo hun a, pum ruak hnawh khat turin thiante thingpui dawr lam pana an chhuah tham tham laiin, thiante rual pawh pawl ve ngam lovin, zir taihmak uchuak bik vang ni miah lovin, library lama riltam taka chhun chawlh hunlai ka hman tling tlak te kha ava tam tak em. 

Thingtlang zirna leh khawpui zirna a inthlau:

            Ka lo kal ve tawhna sikul pakhat kha chu a building a chhia ania aw. A chung di, a bang dap, a chhuat lei, thutna atan mau an rem a. Dawhkan atan chuan thing ban phun pahnih chungah thingphek an kham phei tawp. Sikul tan hun bik a awm lova, zirirtupa lokal hun kha dar vuak hun a ni mai. A lian ber leh a huaisen berin dar a chuh a, a vaw thin. Kan zirtirtu te khan naupang mizia an hriain, karilru mil tawk leka min zirtir dan an hre khawp mai. Mau rem thutphah chunga mawng hung chunga lehkha zir chhuakin mahni khua chhuahsan ngai hial khawpin ka lo zir chhuak ve ta a. Khualkhaw lamah lehkha zir a lo ngai ve ta. 

             Thingtlang atanga rawn zi chhuak, tum mumal pawh nei lo, mahni tuina subject pawh hre lo, a tlachawpa lehkha zir thin leh fuihtu tha pawh nei lo hian, ka thlen chin apiang chu ka passed chho ve zel a. Chuti chung chuan rual elna leh sang taka passed tuma zir nasat pawh ka tum chuang lem lo. Khawpuia cheng, tette atanga sikul tha tha atanga rawn zir chho te leh keini thingtlang atanga rawn zir ve te chu ka inthlau thei ngei mai. Sikul tha atanga zir chhuak te ne class khat ah kan han awm ho va. Zirtirtu te thusawi, ‘enge a sawi ang aw’ tia kan ngaihtuah zui nep nep te kha anni chuan an hrethiam nghal vek a. Vawikhat an chhiar a engkim an hriatthiam vek laiin kei ve chuan vawi tam tak ka chhiar hnuah ka hrethiam ve thei chauh va. Enge maw hleka dictionary keu a ngai zen mai te hi a ninawm a nia aw. Zirna lama lo zik chhuahna hmunin a zir miau si loh chuan “ka va inchhir e” han tih ngawt chi lah chu a ni der mai si lo. Class lecture ngaihthlak lai te hlei hlei hian a hrehawm thin. Zirtirtu te thusawi a ruka ka translate nuap nuap chhungin thudang an lo sawi hman a, nuihzatthlak deuh hlek an sawi changa thiante an nuih  zawh vek tawh hnu ah, mawl hmel takin “enge a sawi a?” tiin aruk tein thiante ka zat ru su su fo thin. Midang nuih tawh loh hnua a hranpa ngata han nuih tlaikhawhnu lah chu a nuam chiah tawh si lo. Ngawichawi nih vang ni miah lovin thian, hnamdangte kiangah chuan ka “tawng tam lo” awm fo thin. A changa zirtirtu zawhna ka man ka man fuh hlei theilo fo thin te kha ava hrehawm thin tak em. 

              Kei, maian tlak leh antam chhum han ringawt ringa sei lian ve mai tan chuan saptawng hi a va’n lo har bik tak em! Mi te nuih ruala nui ve a, mi te titi tawmpui ve tur chuan enge maw tal chu ka thiam ve a ngai si. Mi fa te’n saptawng ngat hmanga ngaihzawng tur duh duh an thin theih laiin, kei ve erawh chu mahni thiam zawng zawng sawr khawmin eng tin tin emaw sentence ka phuah khawm ve thei hram hram a ni thin si a. Mipa theuh theuh, vai buhfai ringa pumpui hnawh puar theuh theuh, hi a lo inthlauh theih khawp mai.