Monday, January 7, 2013

Naupang chumchiap boarding/hostel-a dah hi

Tunhma hun rei tawh tak atang khan sikul naupang, kum lama naupang lutukte hostel-a khung hmiah hmiah kan ching thin hle a. Nu leh pa te'na kan duh chu zirna luhchilh se, english thiam em em sela, lehkhathiam takah rawn chhuak sela tih kha kan duhthusam a ni thin. Tette atanga hostel-a awm thin na na na chu english an thiam a, an discipline pawh a tha nge nge thin anih kha. Mahse an rawn puitling a, mahni in atanga zir chhuak nen chuti em emin an inthlau lo leh fo thin erawh hi chuan ngaihtuahna a tithui thin hle. Engkim kalsanin hostelah an awm a, lehkha an zir ngut ngut a; lehkha zir ngut ngut reng hi, kum la naupang tak leh pawl la hniam tak tan chuan enge maw a tulna le?


Zirna kalphung her danglam a ni tawh

Tunah chuan India sorkarin zawi zawiin zirna kalphung a her danglam hret hret a. Hmana lehkhabu lama inthlurbing ngut ngutna ang kha a zawi zawiin a paih tial tial a. Naupangte tuina leh theihna chi hrang hrang haichhuahna kawng lampang a awn tan ta. Lehkhabu chhiar atang chauh lo pawh eizawnna kawng a kua ani tih a hrechiang tawh a, chuvangin zirlaite curriculum pawh a zangkhai sawt hle a. Pawl hniam tak tak lamah phei chuan Mathematics, Science leh English/Hindi bak hi zirpui tul a ti lem lo.

Naupangin sikul nuama ti tur a ni a. Lehkha zirna lamah a chak lo anih paw'n a tuina lamah a invawrh chhoh theihna turin chance dang a nei tho bawk. Zirlaite zirna lamah an chaklo aniha an tuan a fum bik anih paw'n an fail tawp tawpa akum an hloh loh nan chance pek an ni thin. Note copy-a vawn tluar tluar reng ringawt lovin thil chi hrang hrang, drama, lam, quiz, painting, leh sport lampang te tihpui tam an ni ta bawk.

Hetianga zirna kalpui chhoh anih tak si ah chuan theihpatawp chhuaha lehkha zir tura zing-zana intirhluih kha a bo tial tial a. Tlai lamah naupang te'n infiamna hun tha an neih theih phah a, infiamna mai ni lo, activities dang dangah an tel thih phah bawk. A hmaa zirna kalpui ngut ngut anh lai khan zirlai naupangte kha "isolated" in an awm thin a, tunah erawh hunawl an nei ve ta a, an "sociable" ve ta.


Naupang lutuka hostel-a indah hi

Naupangte hian uap lumtu leh hmangaih taka kaihruaitu nu leh pa an mamawh hle a. Nu leh pa thlazar hnuaia thanglian tur an nih laiin an duh lo leh an hreh chung chungin hostel lamah tirh liam an ni fo thin. Hmangaihtu nu leh pa pawhin an zirtir theih loh chu thisena inzawmna nei miah lo mihrang daih chuan engtin chiah nge hmangaih taka a enkawl chuan ang le. Hostel ah chuan zing thawh hun, lehkha zir hun, chawei hun leh mut hun darbi fel taka thliahsa thlap a ni thin a. Chutiang chu nu leh pa te hian kan duha kan tum tak tak anih phawt chuan kan ti ve thei vek. Kan tum lova kan peih lo mai mai a ni.

Naupang lutuka hostela an awm hian naupangte hi a rukin an khua a har em em a, an lung a leng a. Zanah kuah lum tur an mamawh a, muthmuna thu tha hrilhtu tur te, a changa thawnthu hrilhtu tur te an mamawh em em thin. Naupangte hian chhun lama an thil tawn te, an hlimna te, an lunngaihna te, an thil tawn chi hrang hrangte, an nu leh pate hrilh an chak em em thin a. An warden te lah an hrilh ngam awm si lo. Hrilh duh pawh ni se, saptawng hman emaw te a lo ngai a, naupang chumchiap, saptawng thiam vak mang lo tan chuan sawi duh sawi chhuah a harsa lutuk dawn a, ngawihbopui mai kha a tih theih tawk a ni ngei ang.

Hostelah an awm a, Board Exam hmachhawn turte ang maia nasataka lehkha zir tlut tlut a ngai si lo, enge maw an tih chuan ang le? Tunlaia kan Boarding sikul tam takte phei hi chuan zing leh tlai karah infiamna tur hmun an nei mang lo a ni si a, tihtur an van duh ngawtin ka ring.

Hostel-a an awm hian an aia u zawk leh an aia lian zawk te hian aia naupang zawk na na na chu tihnawmnah a awl hle a, tirhkah mai maia lo hman ching an awm duh hle bawk. An zirtirtu te hriat laia fel taka awm chung siin an hmuh loh laia na tak taka fiam te, chhaih nawmnah te hi a thleng ve duh chawk a nia.


Nu leh pa te hi kan thatchhia

Nu leh pa te hnathawkin kan chhuak a, tlaiah naupang kan infiampui hman lo va, zan lamah kan hahchawl ve duh a bawk a. Naupang han kilkawina hun reng reng kan nei lo va. Lehkha zirpui emaw, an zir laia lo thutpui te, an zirlai lo enpui te phei chu kan peih lo tlangpui. Kei ngei pawh hi ka bang bik lo. Naupang te hian nu leh pa hi min mamawh asin maw le. Kan fate hian lehkhazir an thatchhe ringawt lo, keini nu leh pa te hi kan thatchhe em mai a, mahni leh mahni in control kan tum reng reng si lo. TV serial en, movies en, internet online, football match en, etc te avang hian naupang lehkha zirpuina hhun reng reng a lo awm thei hleinem maw le.


Nu leh pa te kan inring tawk lo

Naupangte hian an nu leh pa te hi khawvela thiltithei ber ang hialah an ngai thin a, chuvangin nu leh pa te hi kan inring tawk tur a ni a. Lehkhathiam lo pawh ni ila naupang zirna lamah puitu kan ni thei. An note a felfai em, homework an nei em, vawn ngai a awm anih chuan vawn tir, lehkha zir hun felfai taka duan sak te leh lehkha an zir laia lo vil peih te hi a tulin nu leh pa zawng zawngin kan ti ve thei vek ani. Kan fate hian min ringtawk em em a, chuvangin keini pawh kan inrintawk a tul ve khawp dawnin ka hre ta.


Naupang infiampui
Nu leh tan chuan zingtin tlaitina naupang infiampui chu harsa tak a ni. Mahse hman chang changa infiampui tura chhuah ve hrim hrim hi naupang tan a tha a, mahni tan pawh a tha. Kan enkawl atan Pathianin fa min pe a, sum thawhchhuahsa hmang chauhvin kan tuamhlawm tur ani lova, tisa leh thlarau lamah kan kaihrai tur a ni a, an taksa hrisel nan infiamna lamah pawh a kaihruaitu nih kan tum tur a ni. 

Naupang kaihhruaina
Boarding sikulah te hian english an hmang uar hle a. Naupang chumchiap, la naupang lutuk tan chuan hriatthiam a har thin ngawtin ka ring. English hmangin thu an sawi a, saptawngin Pathian thu an sawi a, saptawng vekin an hrilhfiah leh a, saptawngin an tawngtai a, sap hla an sa bawk a, thlarau lam chu an inchawm that lutuk ka ring lem lo. Mizotawng pawhin kan inhrilh fiah zo lo lek lek a ni si a.

Naupang lutuk tution kal tir
Sikul naupang, pre-school kal lai mek te leh class I emaw zirlai thenkhat tlai lama tution akl thinte pawh an awm a nia. Hetiang pawl hniam lutuk zir mek te hi chuan sikula lama an zir hi an tan a tawk thawkhat viauin ka hria. Thlatin fee man tam tak an chawi a, an thiam lo anih chuan an zirtirtu te mawh a ni ve tlat. An thiam lo lutuk bik emaw, an thiante an pawl phaklo lutuk dawn anih chuan an zirtirtu te'n special care an pe mai tur a ni. A hranpaa regular taka tution pek hi a tulna reng reng ka hre lo.


Sikul naupang, han en mai pawha la naupang tak tak te mahni inlum leh nu leh pa uaplumna tlansan a hostela awm ta mai ka hmuh changte hian, 'hostel-a awm char char an ni bawk a, nakinah chuan an la turu ngawt ang' tih mai tur chu an ni. Mahse naupangte hian an than chhoh zelna kawngah hian mamawh an nei a ni. Hmangaih taka nu leh pate kuahlum leh kaihhruaina an mamawh takzet a, zalen tak leh engthawl takin engkim zir chunga an than chhoh a ngai a. Lehkha zir tur hrim hrima rawn piang chhuak ang hrima naupang chumchiam an nih lai atanga hostela indah ngawt mai hi chu, ngaihtuahna a tithui thin khawp mai. Lehkhabua thu inziak chauh ni lo hi naupangte hian zir tur an ngah em em si a. Sap ramah ka la kal lo va, ka hre lo; sap ho hian an fate, nu leh pa nei reng naupang, la naupang tak tak te hi hostel/boardingah an dah ve thin em le?


15 comments:

  1. Pu Caribou , he thil hi kei pawh ka vei ve khawp mai. Hetiang hi kan education system a nih vang ani mahna Mizo naupang hian lehkha zir hi phurrit a kan ngaih tlat a, peih lo taka kan zir thin. Hostel chungchang ah chuan naupang thanlen nan nu leh pa sikul tluk a awm lo e.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Christy, ka blog ah ka lo lawm a che. Ka thuziak min chhiar sak mai bakah comment hlu tak min hnutchhiah sak avangin ka lawm e.

      Naupangte hi kan enkawl leh kan kaihhruai atana Pathian min pek an ni a, chutihlaia kan hmuh phak lohvah, midang kuta dah daih hi chu a fuh loh viau ka ring tlat thin.

      Delete
  2. A thain i chip chipchiar kher mai. Naupang të nu leh pate uapna hnuaia awm lo hi chu an seilen hnuah pawh an dang zak mai ni. Zirna lamah sang viau mah se nu leh pate nen relationship tha leh nghet tak an nei mawh viauvin ka hre ve mai mai.

    ReplyDelete
    Replies
    1. TS, i tilawmawm hle mai. mahni suangtuahnaa lo lut thut ka han ziak ve ngawt anih hi.

      Delete
  3. Tha ka va ti em, tunlai ka thil vei ber pakhat a nia, i rawn sawi chhuak thiam ngei mai. Kan fa te school kal dan turah hian ngaihtuahna sen hnem chu a va ngai tak em ve aw.
    Hostel awm chhuak parh ho hi eng teh ual an rawn ni lem lo chu a nih hi a, engmah ni mang si lo hian an inti changkang ve hle ringawt zawng a ni e

    ReplyDelete
    Replies
    1. Maawm, i comment hlu tak avangin ka lawm e. Hostel-a awm chilh nge nge hi chu a tha ka tia, mahse kum la naupang lutuka hostela an han indah ngawt thin hi erawh ka vei deuh thin. Naupang an khawngaihthlak em mai. Zir bing tluk tluk ngai khawpin an curriculum a heavy bawk si lo. CCE system ah phei chuan tul lo tak a ni ringawt.

      Delete
  4. ka lo ngaihtuah ve nasa thrin keima phak tawkah, ka mimal duhdan mai mai chuan naupang te hian skul a anva zir bak hi inlamah zir awih loh hi nitawp maise ka duh middle skul chin hnuailam bik hi, chhungkua unau inkawmngeihna hunah IN lam hi chu hmang ila ka duh thrin khawp mai,Inchhungkhur thil trul hrang2 thawh zirnan te pawh hmang se,puansuk rawngbawl,hmunphiah,sekrek etc tih thiam hi lehkhathiam engang pawn anmamawh dawn tho tho sia ka ti ve thrin.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Jennifer Lo, ka blog ah i lo len luh avangin ka lawm e. I comment hi a hlu ka ti khawp mai.

      I ngaihdan hi naupang tan chuan a pawimawh asin. Ipte rit tawk tak ak puar lawih chungin hah takin inah an haw a, nilengin lehkha zirin hun an hman tawh hnuah a maka maka tam homework an han nei zui leh a. Class test an neih dawn tuk ah lehzel pawh homework pek ching zu han awma maw le. Naupangte hian hun thawl tha tak, intihhlimna hun, infiamna hun, inchhungkhura tangkai vena hun te hi an mamawh. An hun zawng zawng lehkha zir nan, note vawn nan, homework tih nan, test tura inpuahchah nana hman vek te chu an khawngaihthlak em mai...............

      Delete
  5. A va dik tak em..Ka lo vei thin tak tak i rawn tarlang a. Naupang lutuk a hostel a an dah phei hi chu nu leh pa ngainatna chang an hriat loh phah ka tia, kei chuan ka duh der lo.

    Tin, nu leh pa kan thatchhia tih hi ka pawm thlap a ni. Naupang lehkha zir mengrei deuh pawh kan menpui tha peih lo chu a nia. Tun hma deuh atang khan ka remti tawh lo reng reng, thutpui peih lo mahila muthilh san hi ka duhdan a ni tawh lo... Thildang dang pawh khi a tha ka ti..Naupang nei tan zawm theuh i tum ang u..

    ReplyDelete
    Replies
    1. Noddy, ka lawm e. Ka thuziak ningnel te te min tlawmngaih chhiar sak mai bakah thu tha tak tak nen min comment sak thin a, ka lawm takzet e. Tunlai chu i reh a ni, i thuziak chhiar a khat ta ngei mai.

      Delete
  6. I ziak ngaihnawmin awmzia a nei hle mai. Kei hi high school ka kal chhung hostel a awm ka ni a, i ziah khi a dik lohna ka hre lo.

    Engpawh nise, nu leh pate uaplumna hnuai a naupang seilen tluk a zirna tha hi a awm theiin ka hre lo.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Pu HV, tilawmawm hle mai. I hun chep tak karah i rawn comment leh hram hram thin a; ka lawm e.

      Kei pawh hi hostel ah ka awm tam khawp mai, mahse mahni khuaah zirna tha a awm loh vang a nia. Chutiang chu nang pawh i nih ve tho ka ring. Hostel-a awm hi chu a tha ka ti, mahse ka sawi tak zawk chu, kum la naupang lutuka hostel-a indah hi a nia.

      Ka fapa pawhin class I a zir laiin, a classmate pakhat chu hostel ah an dah nia maw le............ Helamah chuan kum la naupang tak tak hostela dah an la ching khawp mai.

      Delete
  7. A tha hle mai, nu leh pa tan chuan hriat reng tlak a nih hi.Ka inhmu chhuak uar uar mai. I blog hi i update reng peiha chhiar a manhla thin e.

    -triplestar

    ReplyDelete
    Replies
    1. Triplestar, i rehin i va ngaihawm ve le. I blog i update khat lutuk a, a khawharthlak alawm le. Ti teh u, tan i la thar teh ang u.......

      Delete