Biology Field Study 2011

                Nikum ang bawkin kumin chu Pathian malsawmna kan dawng a, sikul naupang chhuahpuina tur pawisa chuangbang tlem azawng kan nei leh hlauh mai. Kan pawisa neih ang angte kan han chhut a zan khat lek puanthuah tela riah chhuahna tur a daih tih kan hria. Bus pahnih hire turin kan be fel a, zin chhuak turin kan inpuahchah nghal chu a ni deuh ber mai. Keini Biology zirlaite hruai chhuak ve hi chuan khawpui hulum lai leh bazar-na tur hmun remchang lai kan tlawh ngai lova. Mite'n engah maha an ngaih loh hmun, a hranpa pawha an tlawh peih zen zen loh tur hmun lampang zel zawk kan tlawh thin a, an zirlai nena inkaihhnawih thei tur hmun  kan thlang hram hram thin. A engamah hmain thlalak lamah i han tuan phawt mai teh ang.

                Digital camera ka nei lova, kan zin chhung hian ka phone camera hmang mai maiin thla ka la ve a, duh angin thlalak pawh a fiah lo. Engpawhnise, thlalak tlemazawng ka han dah chhuak ve leh hram ang e:


Pic #1. 
He lui hi nikum khan kan tlawh tawh na a, a nuam ka ti tlat. Khua a lum bawk a, tuikhawhthla hnuai lia han inchiah pap pap ka chak kher mai:

Pic #2. 
Mizorama tuikhawhthla sang ber panin kein kan kal a, rin aiin kea kal ralah chuan a lo hla zek. Mahse naupang hlim tak takte kianga kal chuan rinaiin kawng a tawi hle. A hmun kan thleng a, ni awmna position a dik loh vangin thlalak a remchang lo kher mai:

Pic #3.
Species collection hi a tihna tur hmun bik a awm lo, kan kalna hmun apiang ami an collect hmiah hmiah mai:

Pic #4.
A tam zawkin species collection buaipuia an vah darh hlanin thenkhat luikamah kan thu chawl a, a then an lo inchiah dai mek bawk:

 

Pic #5.

Buh hmun hlir, buh hmun hlir. Mi fate hi an lo va'n taima bik tak em.

Pic #6.
Sikul naupang tuicheng kan hnawt haw a, chhun nisensa hnuaia hah hnep hnawpa kan tih tur ang angte kan tih zawh hnuin zotuithiang luang ri her her ah kan han inchiah dai ve dawn anih hi. Hetiang chen leka thukah hian cheng ila tlakhlum a lo hlauhawm loh ber mai.

Bonus picture:

Serchhipah zan kan riak a, zingkar boruak thiang nuam tak hnuaia kan hawi hawi laiin fiamthu thiam, vawi tam tak min nuihtir tawhtu, Kawla ka hmu hlauh mai. Tunge ka nih a hre lo na a, kan chibai a, thlalakpuiah kan sawm a. A lo hnial reng reng lo. Kan lawm kher mai. Kan fiamthu thiamte hi min tihhlim tum reng renga hun hmang thin an ni a, anmahni avangin vawi tam tak hlim takin ka nui hawk hawk thin. Kan fiamthu thiamte hi an va hlu tak em.

Naupang zin chhuahpui hi:

                Tu te emaw excursion ang a ni lem lova, field study tak tak anih thin avangin, keini ang thuartham, zirtirtu thiamna ril pawh nei ve lem lo tan leh naupang tana minelawm nih pawh thiam ve lem lo tan chuan, naupang zin chhuahpui hi thil chakawm a ni lem lo. Kan zirtir thin naupang te hi 'adolescence' kan tih ang rual hi an ni a, a hmei-a-pa in enkawl an harsat hunlai tak a ni. Mahse, ka ti thin, tunlai naupang hi an va lo fel tawh tak e aw. Sual fal leh enkawl harsa pakhatte mah zu han awm reng reng lova maw le. 

              Zirna hi bang pali huang chhungah hian kumtluanin kan khung phui vek tur a ni lo va. An zirlai thenkhat nen a in relate hlauh anih chuan, chhuah harhpui hram hram hi naupang tan a lo va han hlu tak em. Hmun hla taka chhuahpui kher hi a tul lova, a hlimhlawp bawl ang chi phei chu a tullo lehzual. Naupang thiamna hi lehkhabu ngawr ngawra a innghah chuan thiamna diktak an pawchhuak ngai lovang. Lehkha zir reng chungin social life, culture leh environment te hi a tak ram an dai ngei ngei tur a ni.


             Tun tumah pawh hian anmahni tawkah an hlim ve em em a, hah taka kea kan kal paw'n hah an sawi lova, chauh an sawi lo. Kea kal chung pawhin a then an zai a, a then an inum kawi zawr zawr bawk. Keini bianga thlantui luang zawih zawiha kan thut chawlh lai pawhin phur takin water sample an la a, soil sample an la bawk a. Plant species an collect a, animal species collect tura rannung an han vai tak tak mai chu hmuhnawm tak an ni. Naupang fel leh thuawih tak takte kaihruaitu han nih hi chu a va hahdamthlak thin tak em.

               Hetiang hunah hian zirtirtu tan mawhphurhna a sang hle a, eng thil pawh tawk ila, kan mawhphurhna kan kova tla tur kan hrechiang hle; zinkawng leh a boruak enjoy-na hun nei ve lo mah ila, hlim taka naupang an nui ri, an khek ri leh an zai ri han hriat meuh chuan rilru leh thinlung takin ka lungawi veng veng thin.

An la ngai dawn mang e:

              Nikum khan sikul naupangte Hmuifangtlang ah leh Sialsuk tlangah kan hruai a. Hruai hlatna tur sum nei ve lo mah ila, an kal phak chin tawkah nuam an tiin an hlim hle. Nikuma kan zirlai thenkhat, improvement rawn pe te, a then pass chhuak zo ve ta lo te khan nikum lama an zinchhuak kha an ngaih thinzia an sawi. Kumina kal ho zawng zawng pawh hi, a huho chuan engtik khawtikah mah an zin chhuak leh tawh lovang. Nakum lamah chuan zirna avangin hmun hrang hrangah an kal darh tawh ang a. A then phai lamah kalin thenkhatin Zoram chhung hmun hrang hranga zirna in an bel tawh ang. An hun tawng ang hi a huho chuan an tawng leh tawh lovang a, eng niah emaw chuan ngai em em chungin an la sawi an la sawi ve ngei ang le. Zan khat lek riaka chhuah pawh hi naupang tan chuan a lo hlu em anih hi. An hlim, an sahawk, riahna hmunah pawh mut zai reng an rel thei lo. Vawi tam kan khap hnuah, zan rei tawh takah muthlih zai an rel ve thei chauh mai."Sir, zan khat dang tal han riah belh leh ila aw...." lo ti vawng vawng tawk pawh an awm. An kham lo hle ani. Kan hlim tlang bawk aniang e, haw lam bus-a kan chuang pawh thenkhat chu bus chhungah zaiin an lam hut hut mai.

Kan inneih champha vawi 9-na: 

                 Tlangval zei lo leh luck lo tih takah kum naupang tawh lem lo takin kum 2002 october ni 24 khan nupui ka nei  ve a. Ka nupui vawi khat neihna a ni bawk a, ka phur kher mai. Ka pual liau liauva Biakin dar an vuak vawikhatna a la ni zui bawk. Ka damchhunga ka huntawng tawha ka hlim berni leh min lawmpui tura mipui ka huikhawm tam ber ni a ni bawk. He ni hi ka theihnghilh ngai lova, october ni 24 a lo thlen hi chuan a hranpa ngatin lawm ngai lo mah ila, kan hmuh phak zen zen loh "sa" ilo fahran tal chu zanriah hmeh atan kan lei ve fo thin. 

                  Kumin chu kumdang ang a ni ta hauh lo mai. October ni 24 hi zirlai naupang hruaia kan zinchhuah ni tura kan ruat a ni ta tlat mai. Bus hman tur a van em avang leh YMA conference atan leh programme dang dang atan reserved sa vek anih avangin zin hun sawn theih a ni tlat lo mai. Duhthlan tur pakhat ka nei, ka zin ang nge ka zin lovang. Ka chhungte chuan thulh mai tur emaw ni dawn le an ti hial, mahse ka nupui hi a fel khawp mai. Ka duty, ka hna a nihzia te, zirtirtu pathum chauh kan awm a, inphatsan tham kan awm lohzia te ka hrilh hnu chuan kal loh lam reng reng a sawi lang tawh lo. Hemi zan hian Serchhipah kan riak a, ka lung a leng kher mai. Kan inneih ni te ka mitthla ah a rawn lang thar leh a, kha mi nia hun kan hman dan zawng zawng te pawh nimin lawka thil thleng ang maiin a rawn lang iaih iaih mai. Kan anniversary ah na na na hi chuan eng tehlua em tilo mah ila mahni in luma han awm a, chhungkua han uap ve te pawh hi ka thlahlel asin maw le. Ka hmangaihte hla takah an awm a, kei lah khawhar takin ka awm si a.