Tuesday, March 1, 2011

Thuziak hi

        Thuziak hi rin aiin a hautak duh zek a. Thenkhat tan chuan a awlsam pawh a ni mahna. Duh hun huna thuziak tha tak tak phuh chhuak mai thei hi chu an awm a, chutiang mi erawh an tam lo hle awm e. Chutiang mi te chu thuziak mi diktak an ni a. Anni chuan eizawn nan an hmang a, an thuziak hmangin pawisa an la lut ve reng thin a ni. Thenkhatin lehkhabu an ziak a, thenkhat chuan dialy newspaper ah emaw magazine ah emaw thu an ziak a. An thuziak atangin pawisa an hlawh chhuak ve thin. Kan ramah hian writers tha tak tak an awm laiin, kan writers te hian anmahni puala chanchinbu emaw monthly mgazine an chhuah ve te anih ngawt loh chuan hlawkna an nei lova, hlawh an nei lova, hah chiah an hlep thin.


Thuziakmi te hlutna

          Thuziak mi ka nih ve loh avangin thuziakmi te hlutna hi ka phawk chhuak zo dawnin ka hre lo. Khawtlang inkaihhruaina kawngah te, ram leh hnam siam thatna kawngah te, hringnun kawngdik tak inkawhhmuhna hmanrua atan te an tangkai em em a. Sorkar kal sualna lai te, an tihdik lohte huai taka hai lan sakin, kawng dik lamah hruai an tum thin a. Thu leh hla tha tak tak te ziakin mizotawng tihausa tu ber an ni bawk. An thuziak chi hrang hrang kan chhiar thin te atangin awmdan mawi te, nundan dik te, thil tha tam tak kan inzir thin. Thuziak mi te tello chuan chanchinbu pawh hian hlutna a nei zo lo fo thin. Thuziak mi'n theih tawp chhuaha awn lam neia thu a ziak chuan mipui rilru pawh nasa takin a kuaiher thei fo thin.

          Thuziak thin te’n football an chawi lar viau chuan football hi mipui te ah a hlu tulh tulh a, a mipui mimirin kan tuipui mai thin. India ram chhunga kan awm chhung chuan football hi tui eng ang mah ila, eng ruai kan ang tak tak chuangin ka ring lo. Kan thuziak mite hian lungrual takin cricket hi han chawi lar ta mai se, ngaihnawm tak taka comment in han ziak tlawr dup thin mai se chuan, kan ramah hian cricket kan uar ve khawpin ka ring. Cricket ah hian sum a tam a, infiammi tan a hlawk bik em em thin. Hei hi ka han sawi tel kher nachhan chu chanchinbu lama thuziak thin te hian mipui te hi kawng min sial sak nasa em em thin tih hi han tarlan hram ka duh vang chauh a ni e.

           Thuziak mi te hian thu naran mai mai an ziak lo tlangpui a. An thuziak kar lakah hian thu tha tak tak, mihring nun kaihruai thei, society tana tangkai tak tak te, ram leh hnam tana tangkai thu tha tak tak te ziak a ni fo thin. Heng thuziak tha tak tak te hi miin an lo chhiar a, an tangkaipui em em thin. Thuziak mi te hian mipui rilru sukthlek dan an hrethiam em em a, an duhna lamah mi an kaihruai thei em em thin. Entirna pakhat lo sawi ta ila, nungcha humhalh lampang hi, a sawia sawi rik ringawt hi chuan kan ngaithla liam puat a, kan hre rei lo fo thin. Thuziak mi te’n thiam leh uluk takin han ziak luai luai mai sela chuan, mipuite ah hian nasa takin thu a sawi ngei ang. Ngaihsan nachang kan hriat loh, kan thuziak mite hi an va lo hlu tak em. Hla tha tak pawh nise, a satu an awm loh chuan hlutna a nei lo ang tho hian thuziak tha tak pawh hi chhiartu an awm loh chuan hlutna a nei chuang lo.

Thuziak hi a awlai lo asin

           Thuziak hi a awlsam lo, a awlsam mawlh lo. Tunah hian kei ngei pawhin thuziak tur ka hre teuh, mahse ka ziak chhuak thiam reng reng lo. Thu ho mai mai ziak hi chu a harsa lo va, thu tha deuh hlek ziak tur chuan inpuahchah ve deuh hlek te a ngai a, rilru sawrbing a ngai nasa hle thin . Reference tha deuh hlek te pawh neih a ngai ve thin. Thuziak tur hian fianrial hun tha tak leh hun thawl tha tak neih a tul a, rilru tibuai thei lak ata inthiarfihlim te a lo tul a, chhungte, nupui fanau te lak atangin tal hran te a lo tul a, rilru nasa taka sawrbing a ngaih changte a awm fo thin. Thuziak tha tak thai chhuak tur hian beih ve fet a ngai thin a ni awm e. A tithang lo tan phei chuan ziak tur a haihchham theih hle thin. Miin harsa taka an ziak sa, lo ruk chhuah ve tawp a, mahni sum hailuh nana lo hman ve ngawt hi a tha ka ti ngai lo hrim hrim. Thuziak ningnel te te hi chu a uiawm lem lo. Mahni tawka a ziaktu in thuziak uluk tak mai, a ziaktu phalna tel hauh lo leh, a ziaktu hming lang tel hauh lova lo chhuah ve ngawt hi a fuh lo. Permission hi lak ngei ngei tur a ni.

           Thu hi duh hun hunah a ziah ngawt theih loh va. Rilrua a lo luh hunlai te bik hi a awm ve a. Rilrua a luh laia ziak anih chuan, ziak tur hi a rawn chhuak zung zung mai thin. Rilrua a luh loh lai chuan ziak tum eng ang mah ila, a theih loh chu a ni deuh ber e. Rilrua a luh loh lai pawha ziak zung zung thei an awm, chung ho chu thuziak mi dik tak an ni, an ngaihsanawm khawp chuan ka hre thin.

Hlawh neia thuziak hi

           MIPOGRASS ho scientific journal chhuah ah hian miin article a chhuah anih chuan Rs 500 a hlawh thin a. Hei hi revised a la ni lovin ka hria. STAM ho journal chhuah Mizoram Science Journal ah hian thu i ziak anih chuan kut hah manah Rs 50 an pe thin bawk ang che. A beitham viau na a, inpek loh tawp ai chuan tha tak a ni tho tho mai.

          Kan thuziak thiam tak tak te hi kan chawisan thiam chuan, kan nitin nun atana tangkai thu tha tak tak min chhawp chhuah sak reng thin dawn a. An kut hah man tlem azawng an lo hmuh ve theihna tur kawng hi kan ngaihtuah sak a hun ve ta khawp chuan ka hria. Mipui te hian a thlawnin thuziak tha tak tak chhiar kan inbeisei ringawt ngai lova, pawisa tam tak sengin chanchinbu te, magazine te kan lei thin. Zaithiam te hi a thlawna kan zaitir ul ul hun lai kha a liam tan mek a. Concert nikhuaa kan zaithiamte an zai zawha chibai buk chiah an hlawh te, bible an hum haw ringawt hunlai te pawh a liam tan ta. Tunah chuan kan zaithiam te pawhin an zai hah man an tel ve tan ta. Zai thei nazawng zinga zaithiam bik an awm ang chiah hian, thuziak thei nazawng zingah hian thuziak thiam riau bik an awm fo thin. Kan thuziak thiam bik te ho tal hi chu a thlawnin thu i ziak tir lul lo teh ang u.

Thuziaktu te leh Chanchinbu hi le

           Thenkhat chuan chanchinbu an buatsaih a, an chanchinbua ziak tur an khawn khawm a. Thuziak tha tak an khawn khawm hmang te chuan sum an lalut hiau hiau thin a. An chanchinbu ti hlutu, a hralh tikaltu, contributors tha tak tak te kha an hre zui tawh lem lo. Mizo te hian lar kan lo duh hliam hliam bawk a, chanchinbuah kan hming te a lan chuan kan lawm viau thin. Mahse heti ngawt hi chu a ni thei dawn emaw ni le aw… ka ti fo thin. Hla phuah a harsat tluk zet hian thuziak tha ziak hi a harsa a, a ziaktu in a hahpui ve em em thin ani tih hi hriatpui ngei ngei a tha khawp mai.

           Chanchinbu hi sumdawnna a ni a, mi thuziak tha tak tak te hi an sumdawnna lama an hmanraw pawimawh tak pakhat a ni. An chanchinbu phek ti tamtu leh an chanchinbu tihlutu te an ni a, chanchinbu chhuahtu te tan chuan thuziaktute hi an hlu em em thin. Namnul ngawt chi an ni lo. Hla in copy sak ngawt te hi kan hua a, a phuahtu phalna tel lova lo sak ve ngawt te hi a thiang lovah kan ngai thin. Hla phuah a harsat tluk zetin thuziak tha tak ziak hi a harsa ve a ni. Hei vang hian mi thuziak lo copy ve tawp hi a tha lo hle a. Chumi laka lo inven ve dan tur kan ngaihtuah a hun takzet a ni. Thenkhat chuan intihlar nan thu an ziak a, thenkhat erawh chuan an rilru chhungril ber inpuan chhuah nan thu an ziak a, thenkhat erawh chuan ram leh hnam siam thatna chi thuziak tha tak tak an ziak bawk. Thuziak mi te hian thu ziak chawlhsan ta thup mai se, kan chanchinbu tam tak hi chuan a phek an tih tlem a ngai ngei ang le. Kan chanchinbu chhuahtu te hian pawisa an lalut thahnem hle a. Heng an pawisa lakluh atang hian thuziak tha tak tak hmanga anmahni pui thin tu te hi an kut hah man tlem azawng pe ve thin ta se, vawikhat thuziak puitling an published chuan Rs 100 vel tal hlawh tir ve thin se chuan kan thuziak tu te hi an tang lehzual ang a, tun aia tha hian thu an ziak ang a, thuziak tha tak tak awm thinna chanchinbu chu a hralh pawh a tla hle ang a, a chhiartu pawh an tam hle ang. Hah theuh theuh, inhahpui man awm deuh hlek anih chuan, thuziaktu tan sum lakluhna hnar tha tak a lo awm mai dawn ani.

          Miin uluk takin thu an ziak ve a, an thuziak ang ang te kha tu te’n emaw a ziaktu hming lang miah lovin an rawn chhuah chhawng ve ngawt thin. Hei hi a tha lo. mi thuziak, mi irawm chhuak te, a ziaktu phalna tel hauh lova chanchinbu lamah te lo chhuah ve tawp a, tu te’n sum lakluh nana an lo hman ve ngawt hi a fello hle a ni. Hei hi a tak ngeia thil thleng a ni. Miin internet lamah te thuziak an practice ve a, an thuziak te chu duh duhin an chhiar thei thin. Mahse sumdawn nana lo chhuah ruk mai a awm fo. Hei hi thil fello tak a ni.

Ka thil tawn ve te

           Hmanni lawk khan Lunglei chanchinbu lar, Ralvengtu ah ka thuziak “Rulngan hi le” tih kha a chhuak a. A ziaktu ah ka nick caribou hi ziak lan a ni a. A lawmawm hle mai. Kei hi Lungleia awm ka ni a, Ralvengtu editor hian min hria se chuan min hrilh hriat ngei ka ring. Mahse min hre lo chung pawha ka nick tal a dah lang kha a ropuiin a lawmawm ka ti khawp mai. Vawi khat pawh Churachandpur lama kan misual.com member pakhat pawhin an chanchinbu a chhuah turin email kaltlangin phalna min rawn dil bawk. Chumi tum chuan ka thuziak kha tha tehchiam pawh a ni bik si lova, min han dil hrim hrim kha ka lawm asin aw….. Mi huatthu sawi ai chuan mi lawmna siam hi, kan tih lawma te tan chuan a va lo hlu bik tak em.

          Vawi khat chu Lunglei chanchinbu lar tak pakhatah ka thuziak pakhat, a ziaktu hming (or ka nick) leh source lang miah lovin editorial ah chhuah a ni tawh a. Editorial ah chhuah a nih avangin, kha ka thuziak kha, editor ziak ah a chang daih tihna a ni a. Ka rilru puak chhuak ka ziak ve kha, khawi chanchinbu editor kam chhuak ah a chang daih tur kha ka phal reng reng lo.

Rawtna tawi te

           Mifingin rawtna a siam chuan a rawtna siam chu a fing a, a ril bawk thin; mi a rawtna erawh a mawlmang hle thin. Finna pai reng reng lo pawh ni ila, khawnge, rawtna mawlmang tak ka’n siam ve reng reng ang e. Mahni thuziak ah tal mahni ngaihdan kan sawi ngam loh te’n a dik nang. Aizawl chanchinbu lar deuh ho hian thuziak hi grade 3 velah then ta se, an hnena thuziak submit ho chu uluk takin Grade A, B leh C inthliar hrang se. Grade A chuan Rs 200 hlawh thin se, Grade B in Rs 100, tin Grade C chuan Rs 50 hlawh bawk thin ta se. Hei hian rah tha tak a chhuah em em ang. Thuziak kan intihhmuh ang a, chu mai ni satliah lovin thuziak that lamah inelna thianghlim a lo awm ang a, chanchinbu subscribe tu mipui te’n thu tha tak tak chhiar tur kan nei thei ang a. Thuziak chhuah tur nei tha apiang kha mipuiin kan bawr rawn ang a, anni pawh an hlawk sawt mai dawn a ni.

          Tunlai khawvelah internet lama thuziak dah kan uar chho ta hle a. Thenkhat chuan mahni thuziak dah that nan an hmang tho bawk a. Chutih laiin website thenkhat ah chuan thuziak published atanga sum lakluh dan te pawh a awm thin. English thiam tak, thuziak thiam tak tan chuan mahni awm hmun atang thuziak ringawt hmanga pawisa hui luh dan kawng a awm. Mizotawnga thuziak erawh chhiartu kan tlem tham deuh va, sum hailuh ngaihna a awm reng reng lo. Kan ziakmi te hian a thlawn vekin thu an ziak thin. Internet website leh blog lamah thu kan ziak anih chuan a ziaktu in a neitu nihna a chan ngei theih nan copyright siam hi a tulin a pawimawh hle a ni. Chanchinbu lamah an chhuah chhawng anih pawhin a ziaktu hming a lang ngei tur a ni a, a ziaktu hming diktak chhui chhuah a harsa anih chuan a nick tal thai lan a ni ngei tur a ni.



          Kan lo experience hlawm tawh atangin internet lama thuziak chhuah chhawn anih chang hian, hah tak leh harsa taka ziaktu zah pahna nei lek lova, an nick emaw tal pawh thai lang miah lova lo chhuah chhawng ve ringawt an awm thin. Hei hi a pawi khawp mai. Heng mi te hian an thu chhuah chhawn ve ngawt kha, ziaktu awm miah lo emaw an ti emaw ni ka ti thin. Ziaktu an awm a, tunge a ziaktu tih chu chhui a harsa lo. A ziakna website neitu te atangin chhui chhuah a awlsam lutuk. Mahni tawka a ziaktu in thuziak uluk tak mai, a ziaktu phalna tel hauh lo leh, a ziaktu hming lang tel hauh lova lo chhuah ve ngawt hi a pawi takzet a. Permission hi hi an la ngei ngei turah ka ngai.


12 comments:

  1. I thil tawnte, i sawi khi a lungawi thlak khawp ang le. I rawtna pawh khi tha ka ti. Miin an rilru senga an ziah, annin an eizawnnaa lo belkai ngawt kha a fuh chiah lovin ka hre thin.

    ReplyDelete
  2. An eizawnna atana an bel kai hi a tha reng. Chanchinbu leh thuziaktu te chu inkawp tlat an ni si a. Mahse hah taka lo ziaktu, zana men rei phahtu, hun hlu tak seng ral tu te, a ziaktu nihna credit an pe duh lo hi alawm ka huat ber chu.

    Scientific paper publish tur leh research paper ziak tur te hian, sentence khat lek pawh mi thuziak an copy dawn anih chuan reference an pe vek asin. Heng em em hi ka phut lo. Mi thuziak sa, an thuziak pumpui, awlsam takin an copy a, a ziaktu hahna haider luiin ziaktu nihna an pe duhlo fo hi a diklo hul hual a ni.

    @HV: I lo lenglut a, ka lawm khawp mai.

    ReplyDelete
  3. Ka thlawp vek e. Han ngaihtuah chian chang hi chuan tah a chhuak zawk hial thin.

    Thu ka ziah tan tirh lamah chuan ka awlsam hle a, ka ziak zung zung a, article pakhat chu darkar khatah ka ziak zo mai thin. Mahse, tun hnu hian ka kang ve ta deuh nge ni, ziah ka harsat ta riau mai a. Article puitling pakhat ziak tur pawh zankhua deuhthaw ka hmang ta mai. A harsatzia ka hrechiang ta hle a, a harsat em avangin a hlutna pawh a sang bik a ni.

    Thuziaktute pawimawhna i sawichiang khawp mai a, ka sawibelh lovang. I rawtna pawh khi tha ka ti khawp mai. Mafaa Hauhnar hian a article pakhat zelah cheng 500 aia tlem lo a la thin. Zaithiam tihte vel nena tehkhin rual chu a ni lo. Hetiang hian rate han insiam ringawt mah ila, tu khawkha hriat loh tan chuan awmzia a nei lo va, reh vang vangna chauh a ni ang.

    Chanchinbumite hian thuziah tur an neih loh chuan chanchinbu chhuah lo mai rawh se tih hi ka duh dan a ni. I thuziak editorial-a an hmang chu a uchuak ngawt mai. He thuziak pawh hi a zau thei ang berin thehdarh la, daily newspaper angah te chhuah chhawng la ka duh ngawt mai.

    Thuziakmi ni lo angin i insawi fo mai a, thuziakmi i nih zia erawh chu a lang tho tho ve.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Nang phei chu thuziakmi tak tak i ni a, thu i ziak hnem si, hah taka i ziaksa kha a thlawnin chanchinbumi te'n an chhuahsak che a, an ni'n sum hmuh nan an lo hmang a. Tunlai kan zaithiam thenkhat, pawisa tamtak senga music video siam a, chumi hnua a thlawna cable TV neitu te'n sumdawn nana an lo hmang ang vel hi ani deuh ber e.

      Delete
  4. Thuziah mai hi har tak ania. Hun pek a har em em, rilruah awm reng mahse ziak chhuak tura beih ve fe a ngai. Thuziah hi tih namen a ni lo ve.

    Plagiarism hi case tling tham a ni a, a bikin research/thesis-ah ngat phei chuan pawi tak a ni.
    Mi thuziah ruk ai chuan ziah loh ngam a huaisenthlak zawk.

    Tunlai internet khawvelah ngat phei chuan ruk a awl tawh em em mai si a, hei vang hian institution pangngai deuh chuan Thesis/desertation/research/ beitute an brief nasa hle thin; thenkhat phei chuan hand written chauhte an pawm hial. Foot note/ end note leh bibliography dah loh phei chuan thil pawi tak a nghawng thei; an research paper an cancel-sak bakah an hnawtchhuak hial thin.

    Kan ramah hian ka la ngai thutak lo hle, kan infinchhuah a tul hle a ni

    Good post.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Rei lo te chhung research ka han beih ve zawk lai khan literature survey kan nei a. Sentence khat lek pawh kha, mi thuziak sa kan copy a nih chuan reference ka pe vek. Chutiang anih loh chuan phal loh bur a ni tawp. Khami atang kha chuan mi thuziak copy hi ka hlau thin hle.

      Tu tawngkam bungrua emaw lo hawh sak zauh hi chu a awm lo thei lovang. Mahse article pumpui lo copy sak a, a ziaktu ina a ziak hahna pawh ngaihsak lek lovin, a ziaktu nihna an han pe duh lo zui hi chu ka haw tlat alawm.

      Delete
  5. Lenglut fo alawm. TS-a te midang dang pawh an blog ka tlawh peih reuh lutuk. Ka follow emaw ka tih kha kalo ti diklo alo nia hahahaha tunah chuan a zia tawh ang :)

    ReplyDelete
    Replies
    1. TS-a hi a kum a la naupan ngaihtuahin thuziak hi a thiam zek asin. A puitlin tak tak hnuah phei chuan thuziak thiam tak a la nih theih ka ring. A thuziak te an lo ruk chhuah sak a, amah Ts-a hming an dah lang duh lo lui tlat te hi a ngeiawmin a huatthlala awm asin.

      Delete
  6. Hotupa, thuziak mi ka ni lo na-a, i ngaihdan hi ka tawmpui che

    ReplyDelete
    Replies
    1. I lo leng lut thin a, ka lawm khawp mai. Thuziak thiam nih hi, keini ang chhangchhepa tan chuan thil theih pawh a ni ve lo anih hi. Nau awm leh nau puak lamah te hian inelna tur te hi awm se ka ti thin khawp mai.

      Delete
  7. Va ziak tha ve. Thu ziah chauh a ni lo, lehkhabu chhuah te thleng hian kan mu tan a ni tih thu hi an sawi fo mai. Ziah hah man awm miah lo hi chu kan tunlai khawvel nen hi chuan a inhmeh tawh lo ngawtin ka hria. Zolife hian an chanchinbu hi a free in an pe thin a, inpek loh ai chuan chu ngawt pawh chu a lawmawmin ka hria. Pu Lalhmingliana Saiawi phei hi chuan a haw khawp mai, a sawi ka hre zing tawh. I ziak tha lutuk e.

    ReplyDelete
  8. @dolerich:
    I rawn lenglut a, ka lawm tehreng nen...network tha lovin min hual vel a, ka reh vung vung anih hi. Enge maw puipun nikhuaa zai thei mai tur an tam ang chiah hian, thuziak thei mai tur hi an lo tam ang reng viau a. Hei vang te pawh hi a ni mahna thuziak thiam te hian hlut lam an pan thei tlat lo. Eng ang pawhin thu ziak thei mai tur hi tam mahse, thuziak thiam tak tak bik erawh mitlemte an ni tho tho. Thuziak thiam te ngaih hlutna chang kan la hre ve em ang chu maw....eng tik niah emaw chuan. Kei chuan zaithiam aiin thuziak thiam ka ngaisang zawk. Zaithiam zai ngaihthlak a nawm em em laiin, thuziak mite atang chauh hian finna ka chhar thin si a...

    ReplyDelete